Inhoud
Hart en Vaatziekten
Hart- en vaatziekten is een overkoepelende term voor ziekten die te maken hebben met het hart en de bloedsomloop. Binnen hart- en vaatziekten zijn verschillende vormen te onderscheiden. De oorzaak en de uiting van deze ziekten zijn per vorm verschillend. Hart- en vaatziekten zijn in Nederland een belangrijke doodsoorzaak.
Hartinfarct en angina pectoris
Een hartinfarct of angina pectoris (hartkramp) ontstaat doordat kransslagaders dichtslibben. Door vernauwing in de kransslagaders komt er onvoldoende zuurstof bij het hart. Vooral bij inspanning is dit merkbaar, er is dan meer zuurstofrijk bloed nodig. Door het tekort aan zuurstof ontstaat er pijn op de borst welke kan uitstralen naar de schouderbladen, kaakstreek en/of armen. Ook kan men misselijk worden en transpiratie kan optreden. Door bloedstolsel kan de kransslagader volledig worden afgesloten. Weefsel of een deel van het orgaan kan dan afsterven, we spreken dan van een hartinfarct. Het hart kan minder goed werken doordat een deel van de hartspier afsterft. Men raakt sneller vermoeid, inspanning wordt lastiger en men is kortademig.
Bloedsomloop is waar alles om draait
Je hebt in jouw lichaam 2 bloedsomlopen waarvan 1 grote en een kleine. Het is een hele reis voordat het bloed door je hele lichaam heeft gestroomd. Het begint bij het hart en zal nog 2x door het hart gaan voordat het door het hele lichaam is geweest. De bloedsomloop gaat bijvoorbeeld nog een keer van je hart naar de longen en weer terug, dan de kleine bloedsomloop en hierna kan het weer van start met de grote bloedsomloop. De zuivering van het bloed gebeurd in de nieren. Zou dit niet gebeuren komen er gevaarlijke stoffen, onnodige stoffen en ga maar door in je bloed terecht. De nieren zorgen ervoor dat je deze gaat uitplassen. Jouw bloed kent zuurstofrijk bloed en zuurstofarm bloed. Het bloed gaat telkens door je lichaam en eenmaal bij de longen krijgt het een enorme lading zuurstof. Hoe langer het bloed onderweg des te minder zuurstof er over blijft in het bloed.
Een hart of herseninfarct oplopen
Probeer altijd hart en vaatziekten te voorkomen. Slechte voeding, roken en alcoholgebruik hebben effect op het dichtslibben van aderen. Zouden jouw aderen dichtslibben kan dit een hartinfarct of herseninfarct tot gevolg hebben. Jouw hart en hersenen hebben namelijk het zuurstof nodig om optimaal te kunnen opereren. Bij een dichtgeslibde ader of bloedprop zal er een infarct ontstaan. Er wordt dan een deel afgesloten en dus zal dit deel geen zuurstof krijgen. Het desbetreffende deel kan zelfs afsterven. Ook kan je door dichtgeslibde aderen een hersenbloeding krijgen. Wanneer de aderen te nauw worden en je last hebt van veel stress waardoor je een hoge bloeddruk krijgt kan er een ader in je hersenen knappen. Bloed stroomt dan in je hersenen. Even terug naar het infarct. Bij een herseninfarct wordt ook wel een beroerte genoemd. Er zijn verschillende symptomen om deze te herkennen. Bij een scheve mond, rondzwalkende arm, wartaal kan er sprake zijn van een beroert. Het is dan van belang dat je zo snel mogelijk 112 belt. Zorg dat je rustig blijft en alles goed doorgeeft.
Hartfalen
Bij hartfalen is de pompfunctie van het hart verminderd, er wordt onvoldoende bloed rondgepompt. Meestal werkt de linkerkamer van het hart niet goed. Er zijn twee vormen van hartfalen. Bij systolisch hartfalen trekt de hartspier niet krachtig genoeg samen, er wordt per hartslag veel minder bloed rondgepompt dan normaal. Bij diastolisch hartfalen ontspant de hartspier zich niet goed genoeg, het hart vult zich minder goed met bloed en er is minder bloed beschikbaar om rond te pompen. Systolisch hartfalen komt het meest voor. Men kan kortademig worden, veel gaan hoesten en klachten ontwikkelen als buikpijn. Er zijn verschillende oorzaken die tot hartfalen kunnen leiden. Zo kan een hartinfarct tot hartfalen leiden, dit hoeft niet. Omdat er bij een hartinfarct een deel van de hartspier afsterft kan de hartpompfunctie achteruitgaan. Of dit gebeurt en in hoeverre, is afhankelijk van de ernst van het hartinfarct. Ook een hoge bloeddruk kan oorzaak zijn voor hartfalen. Het hart moet voortdurend tegen een hoge druk pompen, het hart zal meer spieren aanmaken. De verdikte hartspier wordt op den duur stijver en minder soepel waardoor de pompkracht afneemt.
Mogelijk behandelingen tegen hartfalen zijn: medicijnen, harttransplantatie of cardiale resynchronisatietherapie (CRT). Meerdere soorten medicijnen zijn mogelijk bij hartfalen. Zo worden er vaatverwijders, bètablokkers en plastabletten gebruikt. Soms wordt hieraan ivabradine toegevoegd, dit verlaagt de hartslag waardoor het hart minder zuurstof nodig heeft en de pompkracht verbetert. Bij acuut hartfalen wordt nitroglycerine gebruikt om de bloedvaten naar het hart te verwijden, ook de bloeddruk wordt hierdoor verlaagd.
Cardiale resynchronisatietherapie zorgt ervoor dat beide hartkamers weer tegelijk samentrekken. Voor enkele patiënten is harttransplantatie bij een erg verslechterde pompfunctie de enige uitkomst. Om hiervoor in aanmerking te komen gelden strenge criteria.
Hartritmestoornis
Bij een hartritmestoornis slaat het hart te langzaam, te snel of onregelmatig. Bij een normaal hartritme volgen de hartslagen elkaar in een regelmatig tempo op. Door een elektrische prikkel trekt het hart samen. In rust zal bij een volwassene het hart 60 tot 70 keer per minuut samentrekken, tijdens inspanning is dat 150 tot 180 keer per minuut. Bij een hartritmestoornis is er iets mis met de geleiding of vorming van de elektrische prikkel. Het hart loopt daarom te langzaam, te snel of onregelmatig. Een hartslag boven de 100 slagen per minuut heet tachycardie, en hartslag onder de 50 bradycardie.
Hartritmestoornissen kunnen verschillende oorzaken hebben. Zo kan een stoornis worden veroorzaakt door ouderdom, een te snel werkende schildklier of door het gebruik van bepaalde stoffen zoals alcohol, drugs en tabak. Ook een doorgemaakt hartinfarct, hartfalen, een operatie aan het hart of hartspierziekte kunnen een hartritmestoornis tot gevolg hebben. Veelvoorkomende klachten bij hartritmestoornissen zijn hartkloppingen, hartoverslagen of een pijnlijk drukkend gevoel op de borst. Er zijn ook mensen die als gevolg van ritmestoornissen gaan transpireren, misselijk worden of zich onprettig, angstig of benauwd voelen. Voor de één voelt het alsof het hart op hol slaat, de ander heeft veel minder duidelijke klachten.
De behandeling van hartritmestoornissen is afhankelijk van de leeftijd, de oorzaak, de ernst en de plaats waar de ritmestoornis ontstaat. Het is mogelijk om met medicijnen het hartritme te controleren of te verlagen. In andere gevallen zijn er mogelijke behandelingen in de vorm van cardioversie, ablatie, pacemaker of ICD. Ook een operatie om de oorzaak weg te nemen is mogelijk.
Oorzaken hartklachten
Er zijn een aantal belangrijke oorzaken van hart- en vaatziekten. Vooral roken, ongezonde voeding en weinig beweging leiden vaak tot hart- en vaatziekten. Vaatvernauwing oftewel atherosclerose is door vetafzettingen aan de vaatwand vaak de oorzaak van het probleem. Vaatvernauwing kan op jonge leeftijd ontstaan, het kan echter jaren duren voordat er echt hart- en vaatproblemen ontstaan. Bloedvaten verharden door het dichtslibben van de vaten. Door onvoldoende bloeddoorstroming in de slagaders of bloedvaten ontstaan de aandoeningen. De zuurstofvoorziening van organen en spieren wordt onvoldoende.
In Nederland zijn hart- en vaatziekten een belangrijke doodsoorzaak. Deze ziekten zorgen voor ongeveer 30% van de totale sterfte in Nederland. Er zijn circa 40.000 gevallen per jaar, gelijk verdeeld over mannen en vrouwen. Van de stergevallen is 85% ouder dan 65 jaar. Ook wereldwijd ziet men dat hart- en vaatziekten de belangrijkste doodsoorzaak zijn. Het aantal aandoeningen en sterfgevallen daalt echter wel. Waarschijnlijk komt dit door daling van het aantal rokers, verbeterde preventie en succesvolle behandeling van bijvoorbeeld hoge bloeddruk.
Voor de voeding gerelateerde risicofactor van hart- en vaatziekten is een hoog vetgehalte in het bloed de belangrijkste. Dit vetgehalte is niet een direct gevolg van de hoeveelheid vet die wordt gegeten, maar van het soort vet dat wordt gegeten. Het gaat hier om de ongunstige samenstelling en verhouding van LDL en HDL- cholesterol. Een hoog cholesterolgehalte geeft een hoger risico voor coronaire hartziekten. Met andere vaatziekten zoals een herseninfarct is minder duidelijk verband. Bij bijvoorbeeld hersenbloedingen speelt hoge bloeddruk een grote rol. 1 op de 300 personen in Nederland heeft aanleg voor een sterk verhoogd LDL-cholesterolgehalte in het bloed.1 op de 5 hartpatiënten heeft een erfelijk vorm van te hoog vetgehalte in het bloed. Er zijn ook andere genetische afwijkingen die een rol kunnen spelen, deze zijn nog niet precies duidelijk. Bij hart- en vaatziekten is vaak sprake van een combinatie van verschillende factoren.
Voedingsadvies hartklachten
De kans op hart- en vaatziekten is aanzienlijk kleiner wanneer men gezond leeft. Zijn er 2 of meer van de bovenstaande risicofactoren aanwezig, dan is een gezonde leefstijl extra van belang. Een gezonde leefstijl kenmerkt zich onder andere door gezond eten met voldoende vitamines, vezels en mineralen. Ook voldoende volkorenproducten, groente en fruit, magere zuivelproducten, vette vis en magere vleessoorten zijn van belang. Veel zout eten en roken is zeer ongezond. Een gezond lichaamsgewicht is ook van belang en beweeg minimaal een half uur per dag. Voor mensen met een hoog cholesterol gehalte of diabetes kan door een arts worden bekeken of bepaalde voedingsadviezen verstandig zijn, zoals gebruik van bijvoorbeeld visolie, foliumzuur.
Voor gezonde mensen is het van belang gezond en gevarieerd te eten volgens de Schijf van Vijf. Door een gezonde voeding zullen veel gevallen van hart- en vaatziekten worden voorkomen.
Risicofactoren voor hart- en vaatziekten zijn:
- Diabetes
- Een hoog en ongunstig samengesteld vet- en/of cholesterol gehalte van het bloed
- verhoogde stollingsneigingen van het bloed
- overgewicht, met name veel buikvet geeft een hoog risico
- overmatig alcoholgebruik
- verhoogde bloeddruk
- verhoogd homocysteïnegehalte van het bloed
Het is van belang om te kiezen voor magere producten en onverzadigde vetzuren. De meeste risicofactoren komen door ongezonde voeding met teveel verzadigd vet. Daarnaast is het van belang om minstens één keer per week vette vis te eten. Vetzuren in deze vis verlagen de kans op een hartinfarct. Ook zijn er aanwijzingen dat eten van voldoende fruit en groente het risico op hart- en vaatziekten verlaagd. De voedingsstoffen zoals carotenoïden, kalium en vitamine C veroorzaken dit gunstige effect. Het is aan te raden dagelijks 2 ons groente en 2 stuks fruit te eten. Door minder zout te eten kan een hoge bloeddruk worden voorkomen, dit vermindert ook de kans op hart- en vaatziekten.
Voorspellen van hart- en vaatziekten door haar
Hoe te werk?
Wetenschappers hebben een tijdje geleden bij 283 mensen tussen de 65 en 85 jaar benaderd en hierbij een pluk haar van 3 centimeter afgeknipt. De wetenschappers hebben dit geanalyseerd en bepaalden het cortisolniveau van de laatste 3 maanden. De wetenschappers tot de ontdekking dat deelnemers met een hoger cortisolniveau vaker een beroerte, perifeer arterieel vaatlijden, diabetes of andere hart en vaatziekten hadden gehad. Net als bij een hoge bloeddruk of buikvet is dit een signaal dat er meer kans is op hart en vaatziekten. Het cortisolniveau is dus zeer belangrijk om te voorspellen of de persoon meer kans heeft op bijvoorbeeld een infarct.
Aan de hand van de data is duidelijk te zien dat er een verband is tussen een hart- en vaatziekten en een chronisch verhoogd cortisolniveau. Er kan nog niet bewezen worden dat het stresshormoon de veroorzaker is van hartziekten en vaatziekten.