Elk jaar luidt de komst van het mooie weer de nieuwe verkoopcampagnes voor zonnebrillen in. Sommige mensen gebruiken ze het hele jaar door, ongeacht het seizoen. Anderen dragen ze zelfs ’s avonds, en weer anderen vinden ze maar overbodig.
Je hebt de echte verzamelaars, liefhebbers die de mode volgen en degenen die er jaren geleden een kochten maar deze nergens meer kunnen terugvinden. Is het dragen van een zonnebril noodzakelijk? Zowel voor volwassenen als voor kinderen? Zijn alle zonnebrillen hetzelfde? Wat moeten we weten voordat we er een kopen?
Laten we eerst kijken naar de geschiedenis van de zonnebril. Wie gebruikte er voor het eerst een zonnebril? Uiteraard zijn ook hier de meningen over verdeeld. Het gebruik van de eerste zonnebril – of soort zonnebril – wordt toegedicht aan de Romeinse keizer Nero, die een groene smaragd voor zijn ogen hield om de reflectie te verminderen bij het kijken naar de gladiatorengevechten. Volgens de overlevering gebruikten de Chinese rechters uit de twaalfde eeuw brillenglazen van gerookt kwarts, niet als bescherming tegen de zon, maar om hun gezichtsuitdrukking te verbergen tijdens het proces.
De eerste afbeelding van een zonnebril vinden we terug op een schilderij van de Italiaanse schilder Tommaso da Modena uit 1352. In 1929 produceerde Sam Foster met zijn Foster Grant Sunglasses als eerste zonnebrillen in serie en legde daarmee de kiem voor een wereldwijde zonnebrillenmarkt. Kort daarna gaf de regering van de Verenigde Staten van Amerika opdracht aan Bausch & Lomb om een zonnebril te ontwikkelen die piloten tijdens het vliegen tegen verblinding zou beschermen. Het resultaat: de wereldberoemde Ray Ban.
Laten we nu kijken naar de technische kant van het verhaal. We leven in een wereld vol energiestraling. We weten dat veel van deze straling zoals röntgenstralen, microgolven, infrarode stralen en ultraviolette stralen, natuurlijk van aard zijn. Geen enkele van deze energiestralen is zichtbaar met het blote oog, dat alleen in staat is om een klein deel van het energiespectrum, het zogeheten zichtbaar spectrum, waar te nemen. Dit spectrum omvat slechts wat zich tussen de ultraviolette stralen en de infrarode stralen bevindt, beide daarbij niet inbegrepen.
Van al deze stralen, zijn de ultraviolette stralen (UV-stralen) het meest schadelijk voor de ogen. Er zijn drie soorten UV-stralen: A (UVA), B (UVB) en C (UVC). Onder normale omstandigheden worden de UVC-stralen en het merendeel van de UVB-stralen door de ozonlaag in de atmosfeer geblokkeerd. Slechts een kleine fractie UVB en UVA-stralen bereikt ons in hun geheel, maar die kan onze gezondheid ernstig schaden. UV-straling veroorzaakt de volgende oogaandoeningen: conjunctivitis door irritatie, keratitis (ontsteking van de hoornvlies), staar en maculadegeneratie (die mede tot blindheid kan leiden). In onze contreien lopen we in de maanden juni en juli het grootste risico en het is dan ook zeer aan te raden om ons in die periode extra te beschermen tussen elf uur ’s ochtends en vijf uur ’s middags.
Een zonnebril moet ten minste over twee filters beschikken. Het belangrijkste filter, het UV-filter, behoort de UV-stralen voor de volle 100% te blokkeren. Het betreft een onzichtbaar filter dat de gebruiker zelf niet kan waarnemen. Aangezien het op het moment van aankoop voor de koper dus niet mogelijk is om te weten of een zonnebril over dit filter beschikt, is het aan te bevelen om een zonnebril altijd in een erkende winkel aan te schaffen. Het UV-filter wordt niet alleen in zonnebrillen toegepast, maar over het algemeen ook in corrigerende brillen. Het tweede filter blokkeert het zichtbare licht; in andere woorden, het maakt de bril donkerder of lichter. Dit filter staat volkomen los van het UV-filter en houdt eerder verband met de voorkeuren en behoeften van de gebruiker dan met gezondheidsaspecten. Volgens de kwaliteitsnorm (ISO 8980-3) zijn de brillen te verdelen in categorie 0 t/m 4, afhankelijk van de hoeveelheid licht die wordt doorgelaten. De meest gebruikte zonnebrillen zijn van categorie 3, die 80 tot 90% van het zichtbare licht tegenhoudt. Daarbij dient te worden opgemerkt dat er gevaarlijke situaties kunnen ontstaan als we een extreem donkere zonnebril dragen en deze een groot deel van het zichtbare licht tegenhoudt en de UV-stralen niet afdoende filtert. Dit kan grote gevolgen hebben, aangezien de pupil achter de brillenglazen zich zal verwijden als reactie op de blokkade van het zichtbare licht maar niet kan terugvallen op de bescherming van het UV-filter, waardoor de kans op schade aan de ogen vele malen groter is. Een zonnebril kan ook nog op andere manieren worden behandeld; zo kunnen de glazen bijvoorbeeld worden gepolariseerd. Gepolariseerde glazen nemen de horizontale reflecties weg, waardoor we geen hinder meer ondervinden van weerspiegelingen op de weg. Hierdoor zijn ze bijzonder geschikt voor het autorijden.
De kleur van de brillenglazen is van ondergeschikt belang. Deze kan erg variëren, van groen, bruin, grijs en blauw tot geeloranje. Hoewel geeloranje het minst gekozen wordt, is deze kleur het meest aan te raden, omdat zij het contrast verhoogt en daardoor de kwaliteit van het zicht verbetert.
Moeten onze kinderen een zonnebril dragen? Voor hen geldt het voorgaande nog meer. De natuurlijke bescherming van hun ogen is veel minder ontwikkeld dan bij een volwassene, waardoor zij meer aan schadelijke stralen zijn blootgesteld.
Moeten we altijd een zonnebril dragen? Zoals gezegd brengen de zomermaanden het meeste risico met zich mee. Als we een zonnebril dragen, moeten we ons niet laten misleiden door een wolkendek. Wolken laten 90% van de UV-stralen door, waardoor deze ons vrijwel in hun geheel bereiken, zoals op een zonnige dag. Daarnaast dienen we rekening te houden met de aantasting van de ozonlaag. Door het dunner worden van de ozonlaag bereikt ons steeds meer UV-straling en is steeds meer bescherming nodig, niet alleen voor de ogen, maar ook voor de huid.
De conclusie van dit verhaal is dat we er verstandig aan doen om onze zonnebril in een erkende winkel te kopen, dat we ons ervan moeten verzekeren dat hij voorzien is van een UV-filter met een bescherming van 98-100% en dat we onze kinderen op dezelfde wijze moeten beschermen als onszelf.
